Δημήτρης Ρίχτερ, MD, FESC, FAHA
Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ευρωκλινικής Αθηνών
Η πολυαναμενόμενη μελέτη ODYSSEY παρουσιάστηκε τελικά στο φετινό ACC, κ η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων επιβεβαίωσε τα θετικά αρχικά αισθήματα που είχαμε σχετικά με τη χρησιμότητα των PCSK9 αναστολέων.
Ήταν μεγάλη μελέτη η ODYSSEY?
Ναι ήταν μία μεγάλη κ σημαντική μελέτη που μας έδειξε πως τα PCSK9 είναι αξιόπιστα, ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα.
Τυχαιοποιήθηκαν 19000 ασθενείς με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, κ LDL πάνω από 70 mg/dl, σε αλιροκουμάμπη ή εικονικό φάρμακο για 2,8 έτη κ με μέση LDL 87 mg/dl, με κύριο τελικό σημείο τη μείωση θανάτων καρδιαγγειακής αιτιολογίας, εμφραγμάτων, ισχαιμικών ΑΕΕ ή εισαγωγών λόγω ασταθούς στηθάγχης στο νοσοκομείο.
Η μελέτη ήταν θετική με μείωση του καταληκτικού τελικού σημείου κατά 1,6% σε απόλυτο αριθμό από 11,1% σε 9,5% και το κύριο όφελος προερχόταν από τη μείωση των εμφραγμάτων και των ισχαιμικών ΑΕΕ. Δεν είχαμε στατιστικά σημαντική ( μολονότι ήταν στη σωστή κατεύθυνση) μείωση της καρδιαγγειακής θνησιμότητας.
Δεν είχαμε παρενέργειες , ακόμα και σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα LDL, και η μόνη παρατηρούμενη παρενέργεια ήταν το τοπικό ερύθημα στο σημείο της ένεσης σε ποσοστό 1,7% περισσότερο από το εικονικό φάρμακο.
Το κύριο πρόβλημα των PCSK9 σήμερα δεν έγκειται στην αποτελεσματικότητα ή την ασφάλεια τους. Αυτές τις απέδειξαν με το παραπάνω και στην ODYSSEY και στη FOURIER. Έγκειται στις γραφειοκρατικές διαδικασίες των φαρμάκων υψηλού κόστους, κάτι που ως μαχόμενοι καρδιολόγοι ευχόμαστε να βρει το δρόμο του κ να διευκολυνθεί σύντομα ώστε η πρόσβαση των ασθενών που τους έχουν ανάγκη ( κ δεν είναι μικρός ο αριθμός) να γίνεται όσο πιο εύκολα είναι εφικτό με βάση το πρωτόκολλο συνταγογράφησης.
Ακόμη μετά τις πολλαπλές αποτυχημένες μελέτες για τα ω3 είναι η πρώτη φορά που τα ω3 απέδειξαν σημαντική μείωση στα καρδιαγγειακά συμβάντα σε ασθενείς που είχαν ήδη στεφανιαία νόσο τη τελευταία δεκαετία. Προσοχή όμως, όχι πια EPA k DHA αλλά 4 γρ EPA.
Η μελέτη REDUCE-IT στην οποία οι περίπου 8.000 συμμετέχοντες έπαιρναν επίσης επί πέντε χρόνια καθημερινά τέσσερα γραμμάρια ΕΡΑ σε υψηλή συγκέντρωση, έδειξε μείωση κατά 25% των καρδιαγγειακών προβλημάτων σε ανθρώπους υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου, οι οποίοι είχαν υψηλό επίπεδο τριγλυκεριδίων και χοληστερίνης παρά τα φάρμακα (στατίνες) που έπαιρναν και από τους οποίους μερικοί είχαν ήδη πάθει ένα έμφραγμα ή εγκεφαλικό.
Διαπιστώθηκε μια μείωση κατά 20% του κινδύνου για καρδιαγγειακής αιτιολογίας θάνατο, κατά 31% του κινδύνου για έμφραγμα και κατά 28% του κινδύνου για εγκεφαλικό, σε σχέση με όσους συμμετέχοντες είχαν πάρει εικονικό φάρμακο.
Σε λιγότερο εξελιγμένη κατάσταση έχουμε διάφορα μόρια σε μελέτες φάσης 2, έναντι τριγλυκεριδίων ,για μείωση της LDL, καθώς και για μείωση της Lp(α). Θα χρειαστούμε κάποια χρόνια ακόμα όμως για να φτάσει κάποιο απ τα μόρια αυτά στην κλινική πράξη.