Η εξενατίδη είναι ένα GLP-1 ανάλογο που έχει λάβει έγκριση για την θεραπεία των ασθενών με ΣΔ2. Προηγούμενες μελέτες έδειξαν ότι η χορήγηση της εξενατίδης μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου αίματος και σε μικρότερο βαθμό την αρτηριακή πίεση, το σωματικό βάρος και τα λιπίδια, ενώ προκαλεί μικρή αύξηση της καρδιακής συχνότητας. Η μελέτη EXSCEL σχεδιάστηκε για να αποδείξει την καρδιαγγειακή ασφάλεια της εξενατίδης βραδείας αποδέσμευσης, η οποία χορηγείται μία φορά εβδομαδιαίως.
Στη μελέτη συμμετείχαν 14.752 ασθενείς από 35 χώρες, με ΣΔ2, με ή χωρίς ατομικό ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, οι οποίοι τυχαιοποιήθηκαν σε 2 ομάδες: σε αυτούς που έλαβαν άπαξ εβδομαδιαίως εξενατίδη στη δόση των 2 mg και σε αυτούς που έλαβαν placebo, ενώ και οι δύο ομάδες συνέχισαν την αντιδιαβητική αγωγή που ήδη ελάμβαναν. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό της μελέτης, το 70% του δείγματος είχε ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου (ΣΝ, παλαιό ΑΕΕ, περιφερική αρτηριοπάθεια). Ως πρωτογενές καταληκτικό σημείο ορίστηκε ο καρδιαγγειακός θάνατος, το μη θανατηφόρο έμφραγμα του μυοκαρδίου και το μη θανατηφόρο αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Η μέση διάρκεια παρακολούθησης του πληθυσμού της μελέτης ήταν τα 3,2 έτη.
Το πρωτογενές τελικό σημείο συνέβη στο 11,4% των ασθενών στην ομάδα που έλαβε εξενατίδη και στο 12,2% των ασθενών στην ομάδα του placebo, καταδεικνύοντας έτσι την μη κατωτερότητα της (αλλά όχι την ανωτερότητα) σε σχέση με το placebo για την καρδιαγγειακή ασφάλεια με p<0.001 (για ανωτερότητα: p=0.06). Ο κίνδυνος του θανάτου από κάθε αιτία υπολογίστηκε στο 6,9% για την εξενατίδη έναντι 7,9% για το placebo, διαφορά μη στατιστικά σημαντική. Περιστατικά οξείας παγκρεατίτιδας, παγκρεατικού καρκίνου και μυελόειδους καρκίνου του θυρεοειδούς ήταν σπάνια και σε παρόμοια συχνότητα ανάμεσα στις δύο ομάδες της μελέτης.
Σε αντίθεση με τη μελέτη EXSCEL, οι δύο μελέτες καρδιαγγειακής ασφάλειας των GLP-1 αναλόγων που προηγήθηκαν, η μελέτη LEADER (με τη λιραγλουτίδη) και η μελέτη SUSTAIN-6 (με τη σεμαγλουτίδη), έδειξαν την ανωτερότητα των αγωγών αυτών σε σχέση με το placebo σε ό,τι αφορά τα καρδιαγγειακά συμβάματα. Συμπερασματικά, η μελέτη EXSCEL ανέδειξε την καρδιαγγειακή ασφάλεια της εξενατίδης βραδείας αποδέσμευσης, αλλά δεν κατάφερε να αναδείξει καρδιαγγειακό όφελος.
Rury R. Holman, M. Angelyn Bethel et al Effects of Once-Weekly Exenatide on Cardiovascular Outcomes in Type 2 Diabetes N Engl J Med 2017; 377:1228-1239