Βάσει των νέων οδηγιών που ανακοινώθηκαν στις 13/11/2017 από την AHA/ACC τροποποιήθηκαν τα όρια των φυσιολογικών τιμών για τον ορισμό της φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης, της προυπέρτασης, και της αρτηριακής υπέρτασης.
Βάσει των οδηγιών της JNC-7: ΣΑΠ/ΔΑΠ <120/80 mmHg ορίζεται ως φυσιολογική αρτηριακή πίεση, 120-129/80 mmHg ορίζεται ως προυπέρταση, 130-139/80-89mmHg ορίζεται ως προυπέρταση, 140-159/90-99 ορίζεται ως υπέρταση σταδίου 1, ≥ 160/100 ορίζεται ως υπέρταση σταδίου 2.
Δεδομένων των νέων κατευθυντήριων οδηγιών της AHA/ACC 2017 τίθενται τα παρακάτω όρια: ΣΑΠ/ΔΑΠ <120/80 mmHg ορίζεται ως φυσιολογική, 120-129/80 mmHg ορίζεται ως αυξημένη, 130-139/80-89 mmHg ορίζεται ως υπέρταση σταδίου 1 και 140-159/90-99 mmHg και ≥ 160/100 mmHg ορίζεται ως υπέρταση σταδίου 2.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό πως προκύπτουν νέοι ορισμοί που αφορούν την κατάταξη της αρτηριακής υπέρτασης:
- Καταργείται ο όρος ΄ προυπέρταση΄΄ για τα όρια 120-139/80-89 mmHg, τα οποία ίσχυαν εως τώρα και, και δημιουργούνται 2 υποκατηγορίες: Τιμές αρτηριακής πίεσης από 120-129/80 mmHg αντιστοιχούν στον όρο ΄΄αυξημένη Αρτηριακή Πίεση΄΄ και τιμές 130-139/80-89 mmHg αφορούν τον όρο ΄΄Υπέρταση σταδίου 1΄΄
- Τιμές αρτηριακής πίεσης μεγαλύτερες ή ίσες από 140/90 mmHg ορίζονται ως ΄ Αρτηριακή Υπέρταση σταδίου 2΄΄ χωρίς να υπάρχει κάποια διάκριση αναλόγως των τιμών αρτηριακής πίεσης σε σύγκριση με τις προηγούμενες κατευθυντήριες οδηγίες.
Οι συγγραφείς των νέων κατευθυντήριων οδηγιών τονίζουν πως παρόλο που όσοι εμφανίζουν αρτηριακή πίεση 130-139/80-89 mmHg ορίζονται ως υπερτασικοί ασθενείς με Αρτηριακή Υπέρταση σταδίου 1, δεν θα λάβουν όλοι αντιυπερτασική αγωγή. Σε όλους θα συσταθούν υγειυνοδιαιτητικά μέτρα, αλλά αντιυπερτασική αγωγή θα λάβουν όσοι έχουν εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο ή 10-ετή καρδιαγγειακό κίνδυνο μεγαλύτερο ή ίσο από 10%.
Να σημειωθεί πως για πρώτη φορά κατατίθενται σαφείς συστάσεις για τα υγειεινοδιαιτητικά μέτρα: Προτείνεται η διατροφή DASH DIET, η οποία περιλαμβάνει: πρόσληψη συνολικής ποσότητας νατρίου< 1,5 gr/ημέρα, πρόσληψη συνολικής ποσότητας καλίου> 3,5 gr/ημέρα, φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον 30 λεπτά του λάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, και όσον αφορά το αλκοόλ προτείνεται κατανάλωση μέχρι 2 ποτά ημερησίως για τους άνδρες και 1 πότο ημερησίως για τις γυναίκες.
Επιπλέον οι συγγραφείς αναγνωρίζουν τους κινδύνους που εγκυμονεί η μείωση της αρτηριακής πίεσης σε τιμές <130/80 mmHg για τους ηλικιωμένους υπερτασικούς ασθενείς. Ωστόσο τονίζουν πως μεγάλος αριθμός ηλικιωμένων ασθενών έχει συμπεριληφθεί στις μεγάλες κλινικές μελέτες που περιλαμβάνουν εντατική μείωση της Αρτηριακής Πίεσης και γι΄ αυτό το λόγο δεν γίνεται διάκριση σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα όσον αφορά τον νέο στόχο της Αρτηριακής Πίεσης.
Διάγνωση Αρτηριακής Υπέρτασης
Όσον αφορά την Αρτηριακή Υπέρταση είναι απαραίτητο να διακρίνει κανείς 2 κατηγορίες αρτηριακής υπέρτασης: Την Ιδιοπαθή ή Πρωτοπαθή και την Δευτεροπαθή Υπέρταση.
Οι ασθενείς με Πρωτοπαθή Υπέρταση εμφανίζουν οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης, προοδευτική αύξηση των τιμών της αρτηριακής τους πίεσης με αργό ρυθμό αύξησης συγκριτικά με αυτών που εμφανίζουν Δευτεροπαθή Υπέρταση, καθώς επίσης και ύπαρξη παραγόντων κινδύνου σχετικών με την υπέρταση αύξηση του σωματικού βάρους, αυξημένη πρόσληψη νατρίου, αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ και έλλειψη σωματικής δραστηριότητας).
Αντίθετα, οι ασθενείς με Δευτεροπαθή Υπέρταση εμφανίζουν συμπτώματα και σημεία συστηματικών νοσημάτων, τα οποία συνοδεύονται από Αρτηριακή Υπέρταση. Η εμφάνιση αιφνίδιας και επεισοδιακής υπέρτασης με συνοδά την κεφαλαλγία, την ερυθρότητα του προσώπου και το αίσθημα παλμών συνηγορεί υπέρ φαιοχρωμοκυττώματος. Η εμφάνιση συμπτωμάτων προστατισμού εγείρουν την υπόνοια νεφροπαρεγχυματικής νόσου, ενώ η εμφάνιση αδυναμίας και οιδήματος θέτει την υποψία χρόνιας νεφρικής νόσου. Η εμφάνιση αδυναμίας-μυϊκών σπασμών σε συνδυασμό με υποκαλιαιμία θέτουν την υποψία πρωτοπαθούς υπεραλδοστερονισμού, ενώ το πανσεληνοειδές προσωπείο και κεντρομελική μυική αδυναμία συνδέεται με σύνδρομο Cushing. Η εμφάνισης αισθήματος παλμών και δυσανεξίας στη ζέστη συνδέεται με υπερθυρεοειδισμό, ενώ η δυσανεξία στο κρύο και η αδυναμία συγκέντρωσης συνδέεται με υποθυρεοειδισμό. Και οι δυο καταστάσεις συνδέονται με υπέρταση.
Σημαντικό επίσης είναι να αποκλειστούν και φάρμακα τα οποία προκαλούν Αρτηριακή Υπέρταση. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι παρακάτω κατηγορίες φαρμάκων:
- Συστηματικά κορτικοστεροειδή
- Αντισυλληπτικά φάρμακα
- Συμπαθητικομιμητικά ( Καφείνη, εφεδρίνη, αμφεταμίνες, κοκαίνη)
- Κυκλοσπορίνη
- Αντικαταθλιπτικά ( SSRI, αναστολείς MAO, Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά )
- Ερυθροποιητίνη
- Χημειοθεραπευτικά (αντι-VEGF παράγοντες, αναστολείς τυροσινικής κινάσης)
Όσον αφορά την διάγνωση της αρτηριακής υπέρτασης, σημαντικό βήμα αποτελεί η σωστή μέτρηση της αρτηριακής πίεσης:
- Πρωταρχικά θα πρέπει ο ασθενής να είναι ήρεμος για τουλάχιστον 5 λεπτά και δεν θα πρέπει να έχει εκτεθεί σε συμπαθητικομιμητικούς παράγοντες για τουλάχιστον 30 λεπτά.
- Εν συνεχεία τοποθετούμε τον ασθενή σε σωστή θέση: Ο ασθενής βρίσκεται σε καθιστή θέση και αφού τοποθετήσει τον βραχίονα σε κάμψη στο ύψος της καρδιάς τοποθετείται ο αεροθάλαμος. Ο αεροθάλαμος θα πρέπει να έχει τέτοια διάμετρο ούτως ώστε να καλύπτει το 80% της περιμέτρου του βραχίονα (Αναλόγως της ηλικίας και του σωματότυπου του ασθενούς επιλέγεται ο κατάλληλος αεροθάλαμος)
- Τέλος σημειώνουμε την Συστολική και Διαστολική Αρτηριακή Πίεση αφού λάβουμε υπ’ όψιν τον μέσο όρο από τουλάχιστον 2 μετρήσεις.
Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως ως κατώτερο όριο ΣΑΠ/ΔΑΠ για την διάγνωση της Αρτηριακής Υπέρτασης είναι 130/80 mmHg. Υπάρχουν ωστόσο και 2 νοσολογικές οντότητες, οι οποίες θα πρέπει να ανιχνεύονται προτού τεθεί η διάγνωση της Αρτηριακής Υπέρτασης:
- Υπέρταση λευκής μπλούζας: Για να τεθεί διάγνωση της ανωτέρω οντότητας θα πρέπει ο ασθενής να εμφανίζει τιμές αρτηριακής πίεσης >130/80 mmHg στην επίσκεψη στον ιατρό αλλά <160/100 mmHg και στις μετρήσεις στο σπίτι ( ή 24ωρη καταγραφή ) να εμφανίζει τιμές <130/80 mmHg. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να εφαρμόζει υγειεινοδιαιτητικά μέτρα για 3 μήνες
- Συγκεκαλυμμένη Υπέρταση: Ο ασθενής εμφανίζει τιμές αρτηριακής πίεσης στο ιατρείο 120-129/<80 mmHg μετά από εφαρμογή υγειεινοδιαιτητικών μέτρων και κατά την αυτομέτρηση στο σπίτι ( ή 24ωρη καταγραφή) να εμφανίζει τιμές αρτηριακής πίεσης ≥130/80 mmHg.
Και στις 2 περιπτώσεις θα πρέπει να συνεχίζονται τα υγειεινοδιαιτητικά μέτρα. Όσον αφορά την Υπέρταση λευκής μπλούζας θα πρέπει να εξετάζονται ετησίως είτε με αυτομετρήσεις είτε με 24ωρη καταγραφή. Όσον αφορά την Συγκεκαλυμμένη Υπέρταση θα πρέπει να γίνεται έναρξη αντιυπερτασικής αγωγής.
Υπάρχουν συνθήκες κάτω από τις οποίες θα πρέπει να γίνεται διερεύνηση της αρτηριακής υπέρτασης προς αποκλεισμό Δευτεροπαθούς Υπέρτασης:
- Εμφάνιση υπέρτασης σε άτομο <30 ετών
- Διαστολική Υπέρταση σε ασθενείς > 65 ετών
- Αιφνίδια εμφάνιση Υπέρτασης
- Αιφνίδια απορρύθμιση υπέρτασης σε ασθενή που μέχρι πρότινος ήταν ρυθμισμένος.
- Ανεξήγητη υποκαλιαιμία
- Κακοήθης Υπέρταση
- Ανθεκτική Υπέρταση
Όταν συντρέχει κάποιος από τους ανωτέρω λόγους θα πρέπει να πραγματοποιείται κάποιος εργαστηριακός έλεγχος.
Στον εργαστηριακό έλεγχο περιλαμβάνονται:
- Γενική Αίματος
- Γλυκόζη νηστείας
- Νεφρική λειτουργία-GFR
- Ουρικό Οξύ ορού
- TSH
- Γενική Ούρων
- Λιπιδαιμικό προφίλ
- Νάτριο-Κάλιο-Ασβέστιο
- ΗΚΓ
- Λόγος αλβουμίνης/Κρεατινίνης ούρων σε τυχαίο δείγμα
- Υπερηχοκαρδιογράφημα
Βάσει των νεώτερων κατευθυντήριων οδηγιών καθορίστηκαν νέοι στόχοι Αρτηριακής Πίεσης:
- Σε όλους τους ασθενείς με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο ή 10-ετή καρδιαγγειακό κίνδυνο>10% συνιστάται ΣΑΠ/ΔΑΠ<130/80 mmHg.
- Σε όλους τους ασθενείς χωρίς επιπρόσθετους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά συμβάματα προτείνεται ΣΑΠ/ΔΑΠ<130/80 mmHg.
Όσον αφορά λοιπόν την έναρξη αντιυπερτασικήςαγωγής οι κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν:
- Αντιυπερτασική αγωγή σε ασθενείς με εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο ή 10-ετή καρδιαγγειακό κίνδυνο >10%, όταν ΣΑΠ/ΔΑΠ>130/80 mmHg.
- Αντιυπερτασική αγωγή σε ασθενείς χωρίς εγκατεστημένη καρδιαγγειακή νόσο και 10-ετής καρδιαγγειακός κίνδυνος <10%, όταν ΣΑΠ/ΔΑΠ>140/90 mmHg.