Endocrine (2017). doi:10.1007/s12020-017-1231-7
Το σύνδρομο Cushing είναι μία ορμονική διαταραχή που οφείλεται σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα. Mπορεί να προκληθεί από λήψη γλυκοκορτικοειδών φαρμάκων ή από όγκους που παράγουν κορτιζόλη, φλοιτρόπο ορμόνη (ACTH) ή την ορμόνη CRH (Corticotropin Realising Hormone). Μια πρόσφατη μικρoύ πληθυσμού μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Διεθνές περιοδικό βασικής και Κλινικής Ενδοκρινολογίας υποστηρίζει πως η ανάλυση δείγματος από το τριχωτό κεφαλής μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση του συνδρόμου Cushing.
Στη μελέτη πήραν μέρος 30 ασθενείς με σύνδρομο Cushing και έξι άτομα ομάδας ελέγχου. Έγινε μέτρηση κορτιζόλης στα εγγύτερα τμήματα του τριχωτού της κεφαλής (1 εκ.) όπου βρέθηκε να είναι καλύτερος δείκτης προσδιορισμού υπερκορτιζολαιμίας σε σύγκριση με τα πιο μακρινά δείγματα. Το εύρημα αυτό θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως αρχικό ή υποστηρικτικό διαγνωστικό τεστ για το σύνδρομο Cushing, για το οποίο η διάγνωση αποτελεί πρόκληση, παρά τις πολυάριθμες και συχνά ασαφείς δοκιμές.
Η επιτυχής θεραπεία του συνδρόμου Cushing στηρίζεται στη σωστή διάγνωση και αιτιολογική ταξινόμηση. Η Endocrine Society Clinical Practice Guideline συνιστά η διάγνωση του συνδρόμου Cushing να γίνεται είτε με συλλογή ούρων 24-ωρου για προσδιορισμό ελεύθερης κορτιζόλης και αναγωγή του αποτελέσματος ανα τ.μ. επιφάνειας σώματος (UFC), δοκιμασία καταστολής με 1 mg ή 2 mg δεξαμεθαζόνης σε 48ωρες στη διάρκεια της νύχτας, υπερέκκριση κορτιζόλης αργά τη νύχτα, ή με έναν συνδυασμό αυτών. Ωστόσο, τα επίπεδα της κορτιζόλης μπορεί να παρουσιάσουν διακυμάνσεις και η επιλογή των διαγνωστικών τιμών μπορεί να επηρεάσει την ευαισθησία και την συγκεκριμενοποίηση της δοκιμής, ενώ απαιτούνται πολλαπλά δείγματα για την αξιοπιστία του τεστ, όπως αναφέρεται στη μελέτη.
Από τους 36 ασθενείς οι 30 έλαβαν τελική διάγνωση. Στους 20 η Νόσος Cushing προσδιορίστηκε ως αιτία. Δείγματα τριχών 3 εκ ελήφθησαν κοντά στο τριχωτό της κεφαλής, και αφού τμήθηκαν σε κοντινά, μέσα και μακρινά τμήματα 1 εκατοστού, αναλύθηκαν για κορτιζόλη με ανοσοενζυμικό έλεγχο εντός 2 μηνών από τις εργαστηριακές δοκιμές.
Οι ασθενείς με σύνδρομο Cushing είχαν σημαντικά υψηλότερες τιμές κορτιζόλης στον ορό αργά το βράδυ (435.9 vs 33.1 nmol/L, P <.001) και νωρίς το πρωί (469.0 vs 259,3 nmol/L, P =.02) σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Επίσης είχαν σημαντικά μεγαλύτερη 24-ωρη έκκριση ελεύθερης κορτιζόλης στα ούρα ανά επιφάνειας σώματος (UFC/BSA) σε σύγκριση με τα δείγματα ελέγχου (όλα P <.001).
Οι τιμές κορτιζόλης στα εγγύτερα δείγματα τριχών ήταν υψηλότερη σε ασθενείς με σύνδρομο Cushing από ότι στην ομάδα ελέγχου (266.5 vs 38,9 pmol/g, P =.003), ενώ οι διαφορές στις τιμές των μέσων και μακρινών δειγμάτων μεταξύ των ομάδων, ήταν άνευ σημασίας.
Τα εγγύτερα δείγματα τριχών (1-cm) είχαν τα υψηλότερα μέσα επίπεδα κορτιζόλης σε όλα τα τμήματα σε όλους τους ασθενείς, αντιπροσωπεύοντας τα υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης τριχών στο 69,4% (25/36) στο σύνολο των ασθενών και 73,3% (22/30) των ασθενών με σύνδρομο Cushing.
Στο σύνολο του πληθυσμού της μελέτης, υπήρξαν σημαντικές θετικές συσχετίσεις μεταξύ τιμών κορτιζόλης στα εγγύτερα δείγματα τριχών και UFC/BSA (P = 0,005) και κορτιζόλης ορού στο μέσο της νύχτας (P =.03).
Μεταξύ όλων των ασθενών με σύνδρομο Cushing, υπήρξε θετική συσχέτιση μεταξύ κορτιζόλης στα εγγύτερα δείγματα τριχών και UFC/BSA (P =.009) και της κορτιζόλης ορού νωρίς το πρωί (P =.03) καθώς και τάση αύξησης για κορτιζόλη ορού τα μεσάνυχτα (P =.07).
Οι ερευνητές της μελέτης υποστηρίζουν πως η ανάλυση μεγαλύτερων πληθυσμών θα βοηθήσει στη σωστή διάγνωση του συνδρόμου Cushing.